Luật phát bóng lên là một trong những luật cơ bản của bóng đá, giúp đưa bóng trở lại sân sau khi thủ môn đã chạm bóng hợp lệ. Theo luật, thủ môn phải đá bóng ra khỏi vòng cấm địa trước khi cho phép đối phương tiếp cận. Chúng ta cũng thường nghĩ về các yếu tố chiến thuật liên quan đến phát bóng lên, giúp người chơi có thêm hiểu biết khi phân tích trận đấu.
Luật phát bóng lên là gì?
Phát bóng lên là hành động trả bóng lại cho đối phương chơi sau khi bóng đã qua vạch cầu môn mà không có bàn thắng nào được ghi, trong khi đội đối phương là người kiểm soát bóng cuối cùng. Luật này đảm bảo trận đấu tiếp tục công bằng và tạo cơ hội cho đội phòng ngự chuyển sang tấn công.
Mục đích của cú đá phạt đền
Một cú phát bóng lên cho phép đội phòng ngự tiếp tục chơi một cách có kiểm soát. Nó cho phép thủ môn hoặc một cầu thủ khác phá bóng mà không bị đối phương gây áp lực trực tiếp. Một cú phát bóng lên đúng vị trí, chẳng hạn như cú phát bóng của Ederson trong các trận đấu với Manchester City, có thể mở ra một đợt tấn công nhanh hoặc duy trì quyền kiểm soát bóng.
Khu vực thực hiện
Quả phát bóng được thực hiện từ khu vực phạt đền, một khu vực hình chữ nhật bao quanh khung thành, rộng 5,5 mét tính từ mỗi cột dọc và 5,5 mét ở phía trước. Trong các quả phát bóng, bóng có thể được đặt ở bất kỳ vị trí nào trong khu vực này, và thủ môn thường chọn vị trí thích hợp để tối ưu hóa góc sút.
Các hình thức khởi động
Bàn thắng có thể được ghi bằng cách sút bóng (phổ biến nhất), ném bóng, hoặc chuyền ngắn cho đồng đội. Về bàn thắng, nhiều đội, chẳng hạn như Liverpool dưới thời Jürgen Klopp, ưa chuộng những đường chuyền ngắn từ khung thành để xây dựng lối chơi từ tuyến dưới, thay vì những cú sút xa như trước đây.
Nguyên tắc bắt buộc khi thực hiện cú phát bóng lên
Để đảm bảo tính công bằng, luật đá phạt đền có những quy tắc bắt buộc mà mỗi đội phải tuân thủ. Những quy tắc này giúp duy trì trật tự và ngăn ngừa hành vi lạm dụng trong suốt trận đấu.
Vị trí bóng
Trong một quả phát bóng lên, bóng phải được đặt trong khu vực phạt đền bao quanh đội thực hiện cú phát bóng. Bóng có thể dừng lại ở bất kỳ vị trí nào trong khu vực này, và cầu thủ (thường là thủ môn) phải thực hiện cú phát bóng lên từ vị trí đó. Nếu bóng được đặt ngoài khu vực phạt đền, như trong một trận đấu Ngoại hạng Anh năm 2020, trọng tài sẽ cho đá lại.
Tình trạng của bóng trước khi giao bóng
Thông tin cập nhật từ iwin chia sẻ: Trong bóng đá, bóng phải hoàn toàn đứng yên trước khi được đá. Thủ môn hoặc cầu thủ đá phạt không được chạm bóng lần nữa sau khi bóng đã được đá cho đến khi bóng được chạm bởi một cầu thủ khác hoặc đã ra ngoài sân. Vi phạm quy tắc này, như đã xảy ra với David de Gea trong trận đấu giữa Manchester United và Everton năm 2020, sẽ dẫn đến một quả đá phạt gián tiếp cho đối phương.
Vị trí của đối thủ
Cầu thủ đối phương phải đứng ngoài khu vực phạt đền cho đến khi bóng vào cuộc. Bóng vào cuộc khi rời khỏi khu vực phạt đền. Nếu cầu thủ đối phương vào khu vực phạt đền sớm, như trong trận Arsenal gặp Chelsea năm 2019, trọng tài có thể yêu cầu thực hiện lại quả giao bóng hoặc cho hưởng phạt đền.
Kỹ thuật phát bóng lên hiệu quả
Để phát bóng lên vừa đúng luật, vừa hiệu quả trong thi đấu, cần lưu ý các kỹ thuật sau:
Phát bóng bổng
Phù hợp khi đội muốn giải tỏa áp lực hoặc đưa bóng nhanh lên cho tiền đạo.
- Chạy đà chếch 30–45 độ.
- Dùng mu bàn chân, sút mạnh vào phần dưới của bóng.
- Hướng bóng cao, xa nhưng có độ xoáy.
Phát bóng sệt
Phù hợp với chiến thuật kiểm soát bóng.
- Sử dụng lòng bàn chân hoặc mu trong.
- Đá nhẹ, hướng đến trung vệ hoặc hậu vệ biên đang chờ sẵn.
- Giữ tầm mắt và quan sát trước khi phát.
Phát bóng chiến thuật
- Kết hợp động tác giả hoặc chuyền ngắn để kéo giãn đội hình đối phương.
- Dùng khi đối thủ pressing cao.
Một thủ môn giỏi hiện nay không chỉ biết phát bóng xa, mà còn đọc tình huống và chọn hướng phát hợp lý, biến phát bóng lên thành đòn phản công lợi hại.
Lỗi và vi phạm luật phát bóng lên
Mặc dù đây là một quy tắc đơn giản, nhưng việc giao bóng vẫn có thể dẫn đến phạm lỗi. Trọng tài phải xử lý những lỗi này nhanh chóng để đảm bảo tính công bằng và duy trì nhịp độ trận đấu.
Những lỗi thường gặp khi giao bóng
Nguồn tin từ iwin.ae.org chia sẻ: Trong các pha phát bóng lên, các lỗi thường gặp bao gồm đặt bóng ra ngoài vòng cấm, chạm bóng lần thứ hai trước khi bóng rời khỏi vòng cấm, hoặc để bóng lăn trước khi đá. Ví dụ, thủ môn cố tình trì hoãn thời gian phát bóng, chẳng hạn như trong trận Tottenham gặp Liverpool năm 2021, có thể bị cảnh cáo hoặc nhận thẻ vàng.
Xử lý các vi phạm của đội ngũ thực hiện
Nếu đội giao bóng vi phạm lỗi, chẳng hạn như đặt bóng sai vị trí hoặc dùng tay chơi bóng lần thứ hai, trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả đá phạt gián tiếp tại vị trí xảy ra lỗi. Trong những trường hợp nghiêm trọng, chẳng hạn như cố tình câu giờ, huấn luyện viên hoặc thủ môn có thể bị phạt thẻ vàng, như trường hợp của Emiliano Martínez trong trận đấu giữa Aston Villa và Arsenal năm 2022.
Vi phạm của đội đối phương
Theo luật phát bóng lên, nếu cầu thủ đối phương vào khu vực phạt đền trước khi bóng vào cuộc, trọng tài sẽ ra lệnh thực hiện lại quả phát bóng lên. Trong trường hợp cố ý cản trở, chẳng hạn như cầu thủ Newcastle cản trở thủ môn trong trận đấu với Manchester City năm 2021, trọng tài có thể rút thẻ vàng hoặc cho hưởng quả đá phạt trực tiếp nếu hành động đó xảy ra sau khi bóng đã được chơi.
Luật phát bóng lên đóng vai trò quan trọng trong việc bắt đầu lại trận đấu từ phần sân nhà của đội sau khi bóng đã qua đường biên dọc. Việc áp dụng đúng luật giúp đội duy trì nhịp độ trận đấu và trận đấu diễn ra suôn sẻ. Nhiều trận đấu có thể bị ảnh hưởng bởi những cú phát bóng lên không chính xác, dẫn đến mất quyền kiểm soát bóng.
