Với hầu hết người hâm mộ túc cầu giáo trên toàn thế giới, World Cup không chỉ là một giải đấu, mà là một lễ hội bóng đá kéo dài bốn năm một lần. Dù có thể không thường xuyên theo dõi các giải vô địch quốc gia như Ngoại hạng Anh, La Liga hay Serie A, nhưng cứ mỗi khi “Ngày hội lớn” này diễn ra, cả hành tinh lại đổ dồn mọi sự chú ý. Giải đấu này có sức hấp dẫn đặc biệt đến từ đâu, lịch sử giải World Cup phát triển ra sao? Và quan trọng nhất, World Cup mấy năm tổ chức 1 lần, cũng như những thông tin mới nhất về kỳ World Cup 2026 sắp tới sẽ được tổ chức ở đâu?
Hãy cùng đi sâu vào lịch sử hình thành và cập nhật những thay đổi mang tính cách mạng đang chờ đợi người hâm mộ trong kỳ Cúp Thế giới sắp tới.
Lịch sử ra đời của giải vô địch bóng đá thế giới (FIFA World Cup)
World Cup, tên đầy đủ là FIFA World Cup (Giải vô địch bóng đá thế giới), là giải đấu bóng đá quốc tế lớn nhất do Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (FIFA) tổ chức, dành cho các đội tuyển bóng đá nam quốc gia thành viên. Sức hấp dẫn và tính toàn cầu của World Cup đã được xây dựng qua một lịch sử phát triển đầy thăng trầm.
Nguồn gốc và giai đoạn sơ khai (trước 1930)
Theo TT88, khi bóng đá bắt đầu phổ biến vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, các giải đấu quốc tế chủ yếu được tổ chức trong khuôn khổ Thế vận hội Olympic. Mặc dù thu hút sự chú ý, nhưng các giải đấu Olympic này chỉ cho phép các cầu thủ nghiệp dư tham gia, không thể đại diện cho đỉnh cao thực sự của bóng đá thế giới. Nhận thấy tiềm năng và nhu cầu về một giải đấu toàn cầu đúng nghĩa, FIFA, được thành lập năm 1904, đã bắt đầu nung nấu ý tưởng về một giải vô địch thế giới dành cho các đội tuyển quốc gia chuyên nghiệp.
- Ý tưởng tiên phong: Chủ tịch FIFA lúc bấy giờ là Jules Rimet cùng Tổng thư ký Henri Delaunay là những người tiên phong thúc đẩy ý tưởng này.
- Quyết định lịch sử: Tại Đại hội FIFA năm 1928 ở Amsterdam, quyết định tổ chức Giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên được thông qua.
Kỳ World Cup đầu tiên và trước thế chiến thứ hai (1930 – 1938)
Lần đầu tiên giải đấu được tổ chức là vào năm 1930. Uruguay, quốc gia Nam Mỹ vừa kỷ niệm 100 năm độc lập và là đội vô địch bóng đá Olympic liên tiếp (1924, 1928), đã được chọn làm nước chủ nhà đầu tiên. Giải đấu quy tụ 13 đội tham dự (4 từ châu Âu, 9 từ châu Mỹ), và Uruguay đã đăng quang ngay trên sân nhà.
- 1934 (Italia): Số đội tham dự tăng lên 33, lần đầu tiên FIFA phải tổ chức vòng loại để chọn ra 16 đội vào vòng chung kết. Italia giành chức vô địch.
- 1938 (Pháp): Italia bảo vệ thành công ngôi vô địch, trở thành đội đầu tiên làm được điều này. Tuy nhiên, căng thẳng chính trị và chiến tranh đã bắt đầu ảnh hưởng, khiến một số đội bóng từ Nam Mỹ không tham dự.
Do sự bùng nổ của Chiến tranh thế giới thứ hai, World Cup đã phải gián đoạn hai kỳ vào các năm 1942 và 1946.
Giai đoạn tái thiết và phát triển (1950 – 1978)
World Cup trở lại vào năm 1950 tại Brazil. Kỳ World Cup này chứng kiến sự kiện lịch sử “Maracanazo” khi Uruguay đánh bại chủ nhà Brazil trong trận đấu cuối cùng để giành cúp. Đây cũng là lần đầu tiên Vương quốc Anh (Vương quốc Anh) tham dự giải đấu.
- Từ 1954 đến 1978: Giải đấu được tổ chức với thể thức 16 đội tại vòng chung kết. Các đội tuyển Châu Âu và Nam Mỹ tiếp tục thống trị tuyệt đối. Brasil nổi lên như một đế chế với 3 lần vô địch trong giai đoạn này (1958, 1962, 1970).
- Năm 1974: Cúp “Jules Rimet” được thay thế bằng chiếc cúp FIFA World Cup hiện tại, sau khi Brasil được giữ vĩnh viễn chiếc cúp cũ vì đã ba lần vô địch.
Thời kỳ mở rộng quy mô (1982 – 2022)
Để tăng tính toàn cầu và tạo cơ hội cho các khu vực khác, FIFA đã tiến hành mở rộng số đội tham dự:
- 1982 (Tây Ban Nha): Số đội được mở rộng lên 24 đội. Điều này giúp các đội từ Bắc Mỹ, Châu Phi và Châu Á có cơ hội góp mặt nhiều hơn, mặc dù các cường quốc Châu Âu và Nam Mỹ vẫn nắm giữ vị thế chủ đạo.
- 1998 (Pháp): Giải đấu tiếp tục được mở rộng lên 32 đội (8 bảng, mỗi bảng 4 đội, tổng cộng 64 trận). Thể thức này được áp dụng liên tục qua 7 kỳ World Cup cho đến năm 2022, tạo nên sự cân bằng và kịch tính quen thuộc.
- World Cup 2002 (Hàn Quốc & Nhật Bản): Lần đầu tiên giải đấu được tổ chức tại Châu Á và do hai quốc gia đồng đăng cai.
- World Cup 2022 (Qatar): Lần đầu tiên giải đấu được tổ chức tại một quốc gia Ả Rập và tổ chức vào mùa đông (tháng 11-12) do điều kiện khí hậu. Argentina của Lionel Messi đã đăng quang ngôi vô địch.
World Cup mấy năm tổ chức 1 lần?
Theo như những người chơi tại nhà cái TT88 được biết, World Cup tuân theo quy tắc tổ chức 4 năm một lần. Quy tắc này đã được duy trì kể từ lần đầu tiên giải đấu ra đời vào năm 1930, với hai lần gián đoạn duy nhất do Chiến tranh thế giới thứ hai (1942 và 1946).
Chu kỳ 4 năm không chỉ tạo điều kiện cho các quốc gia có đủ thời gian chuẩn bị cơ sở vật chất, hạ tầng du lịch và công nghệ tổ chức, mà còn mang đến ý nghĩa đặc biệt về mặt thể thao: đó là khoảng thời gian lý tưởng để các đội tuyển quốc gia trải qua một chu kỳ huấn luyện và phát triển, tìm kiếm và định hình lứa cầu thủ tài năng mới. Chính sự chờ đợi kéo dài này đã làm tăng thêm sự khao khát và kịch tính, biến World Cup trở thành sự kiện được mong chờ nhất hành tinh.
Mỗi kỳ tổ chức, FIFA tiến hành quy trình đấu thầu và bỏ phiếu để chọn ra một hoặc nhiều quốc gia đồng đăng cai. Các tiêu chí lựa chọn vô cùng khắt khe, bao gồm:
- Cơ sở vật chất: Yêu cầu về các sân vận động đạt chuẩn quốc tế, có sức chứa lớn và hệ thống an ninh hiện đại.
- Hạ tầng giao thông và du lịch: Khả năng tiếp đón hàng triệu cổ động viên, đội tuyển và giới truyền thông (sân bay, đường sá, khách sạn, hệ thống giao thông công cộng).
- An ninh và kinh tế: Khả năng đảm bảo an ninh tuyệt đối cho giải đấu và tiềm lực tài chính để chi trả cho công tác tổ chức khổng lồ.
Lần tổ chức gần nhất là World Cup 2022 tại Qatar, một sự kiện phá vỡ nhiều tiền lệ về thời điểm và địa điểm tổ chức, khẳng định tầm nhìn toàn cầu hóa không ngừng của FIFA.
World Cup 2026: Kỳ nguyên 48 đội và 3 quốc gia đồng đăng cai
World Cup 2026 hứa hẹn sẽ là kỳ giải đấu mang tính lịch sử và thay đổi lớn nhất kể từ năm 1998, với việc áp dụng thể thức 48 đội tuyển tham dự, thay vì 32 đội như trước đây. Sự mở rộng này không chỉ là một quyết định về mặt thể thao mà còn là bước đi chiến lược nhằm nâng cao tính đại diện và phổ quát của bóng đá toàn cầu.
Địa điểm tổ chức World Cup 2026
Tại cuộc bỏ phiếu chính thức của FIFA diễn ra ở Moskva vào ngày 13 tháng 6 năm 2018, liên minh đấu thầu ba nước Canada, Mexico và Mỹ đã giành quyền đăng cai World Cup 2026, vượt qua đối thủ Maroc. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, ba quốc gia cùng đồng tổ chức giải đấu lớn nhất hành tinh.
- Mexico: Đây là lần thứ ba Mexico vinh dự tổ chức World Cup (sau các năm 1970 và 1986), trở thành quốc gia đầu tiên trong lịch sử có ba lần là chủ nhà. Trận khai mạc World Cup 2026 dự kiến sẽ diễn ra tại sân vận động huyền thoại Estadio Azteca ở Mexico City vào ngày 11 tháng 6 năm 2026.
- Mỹ: Đây là lần thứ hai Mỹ đăng cai (sau năm 1994). Mỹ sẽ tổ chức phần lớn các trận đấu (dự kiến 78/104 trận), bao gồm cả trận chung kết lịch sử tại sân MetLife Stadium ở New Jersey.
- Canada: Đây là lần đầu tiên Canada đóng vai trò đồng chủ nhà của World Cup nam.
Giải đấu sẽ được tổ chức tại 16 thành phố thuộc ba quốc gia, với tổng cộng 104 trận đấu diễn ra trong vòng 39 ngày, kéo dài từ ngày 11 tháng 6 đến ngày 19 tháng 7 năm 2026.
Thể thức thi đấu mới: 12 bảng, 48 đội và 104 trận đấu
Quyết định mở rộng số đội từ 32 lên 48 đã dẫn đến sự thay đổi đáng kể về thể thức thi đấu. FIFA chính thức công bố thể thức mới vào tháng 3 năm 2023 nhằm đảm bảo tính cạnh tranh và công bằng, cũng như tăng số lượng trận đấu để đạt mục tiêu doanh thu kỷ lục.
Thể thức vòng bảng
Thay vì 8 bảng 4 đội như trước, World Cup 2026 sẽ có:
- Số bảng đấu: 12 bảng (từ A đến L).
- Số đội mỗi bảng: Mỗi bảng gồm 4 đội.
- Lượt trận: Mỗi đội vẫn thi đấu 3 trận vòng tròn một lượt tại vòng bảng.
- Đội đi tiếp:
- 2 đội đứng đầu mỗi bảng (Tổng cộng $12 \times 2 = 24$ đội).
- 8 đội xếp thứ 3 có thành tích tốt nhất.
- Số đội vào vòng loại trực tiếp: Tổng cộng 32 đội sẽ giành quyền vào vòng đấu loại trực tiếp (vòng 1/16).
Thể thức vòng loại trực tiếp (Knock-out)
Sự thay đổi quan trọng nhất là việc thêm một vòng loại trực tiếp mới: Vòng 1/16 (Vòng 32 đội).
- Vòng 1/16: 32 đội được chia cặp đấu loại trực tiếp.
- Vòng 1/8: 16 đội thắng tiếp tục vào vòng 1/8.
- Tiếp theo là Tứ kết, Bán kết, Tranh hạng Ba và Chung kết.
Tác động của thể thức mới
Tổng số trận đấu của giải sẽ tăng từ 64 lên 104 trận. Điều này có nghĩa là giải đấu sẽ diễn ra dài hơn (39 ngày), mang lại nhiều cơ hội hơn cho các đội bóng từ các liên đoàn có thứ hạng thấp (như Châu Á, Châu Phi) để tham gia vào sân chơi lớn nhất thế giới, đồng thời tăng số trận đấu đỉnh cao mà người hâm mộ được thưởng thức. Các đội lọt vào đến trận Chung kết hoặc Tranh hạng Ba sẽ phải thi đấu tổng cộng 8 trận (thay vì 7 trận như thể thức cũ).
Phân bổ suất tham dự cho các liên đoàn
Việc tăng số đội lên 48 đã dẫn đến việc tăng đáng kể số suất tham dự trực tiếp cho các liên đoàn, mở ra cơ hội lịch sử cho nhiều đội tuyển quốc gia:
- Châu Âu (UEFA): Tăng từ 13 lên 16 suất.
- Châu Phi (CAF): Tăng từ 5 lên 9 suất.
- Châu Á (AFC): Tăng từ 4.5 lên 8 suất.
- Nam Mỹ (CONMEBOL): Tăng từ 4.5 lên 6 suất.
- Bắc, Trung Mỹ & Caribbean (CONCACAF): Tăng từ 3.5 lên 6 suất (3 suất cho 3 nước chủ nhà + 3 suất vòng loại).
- Châu Đại Dương (OFC): Tăng từ 0.5 lên 1 suất.
Hai suất còn lại sẽ được xác định thông qua vòng Play-off Liên Lục địa, quy tụ 6 đội từ 5 liên đoàn (trừ UEFA) để tranh 2 tấm vé cuối cùng.
Những ứng viên tiềm năng cho chức vô địch World Cup 2026
World Cup 2026 sẽ là nơi hội tụ của những siêu sao bóng đá mới, tiếp nối thế hệ vàng của Messi và Ronaldo. Giải đấu này được dự đoán sẽ là cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các cường quốc truyền thống và sự trỗi dậy của các thế lực mới.
Các ứng viên hàng đầu vẫn là những cái tên quen thuộc từ Châu Âu và Nam Mỹ:
- Pháp: Với dàn cầu thủ trẻ, tài năng và đồng đều, đặc biệt là Kylian Mbappé, Pháp luôn là ứng viên số một.
- Brazil: “Selecao” với truyền thống và khát khao giành lại vinh quang, cùng lứa ngôi sao mới như Vinicius Jr.
- Argentina: Nhà đương kim vô địch vẫn là một thế lực lớn, mặc dù sự hiện diện của Messi vẫn còn là dấu hỏi.
- Anh: Với lứa cầu thủ tài năng nhất trong nhiều thập kỷ (Bellingham, Foden, Kane), Anh được kỳ vọng sẽ phá bỏ lời nguyền.
- Các đội tuyển Châu Âu khác: Đức, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Italia cũng đang nỗ lực tái thiết để chinh phục ngôi vương.
Sự mở rộng 48 đội cũng được kỳ vọng sẽ tạo ra những “ngựa ô” mới, tương tự như Maroc tại World Cup 2022, đến từ Châu Á hay Châu Phi, mang đến sự bất ngờ và kịch tính cho giải đấu.
World Cup là đỉnh cao của bóng đá thế giới, được tổ chức định kỳ 4 năm một lần, là sự kiện mà mọi khán giả, đặc biệt là tại Việt Nam, đều mong ngóng. Với lịch sử phát triển kéo dài gần một thế kỷ, giải đấu đã không ngừng thay đổi và mở rộng để trở nên toàn cầu hơn.
Trên đây là hành trình lịch sử giải World Cup. Kỳ World Cup 2026 sắp tới, được đồng tổ chức tại Mỹ, Canada và Mexico, hứa hẹn sẽ là một cột mốc cách mạng với thể thức 48 đội và 104 trận đấu. Sự kiện này chắc chắn sẽ tiếp nối những giá trị truyền thống, đồng thời tôn vinh những nét đặc sắc mới từ ba quốc gia chủ nhà năng động và hiện đại. Hãy cùng chờ đón một mùa hè 2026 bùng nổ và đầy cảm xúc!
