Bệnh tụ huyết trùng ở gà là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm thường gặp trong chăn nuôi gia cầm tại Việt Nam, đặc biệt khi thời tiết thay đổi đột ngột giữa mùa mưa – nắng. Bệnh gây thiệt hại lớn do tỉ lệ chết cao và tốc độ lây lan nhanh. Việc nhận biết sớm, phòng ngừa đúng cách và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng giúp bà con hạn chế tổn thất kinh tế.
Nguyên nhân gây bệnh tụ huyết trùng ở gà
Theo TR88, bệnh tụ huyết trùng ở gà còn được gọi là bệnh toi gà, do vi khuẩn Pasteurella sp. gây ra. Trong đó, chủng phổ biến và có độc lực mạnh nhất là P. multocida. Vi khuẩn này có thể tồn tại trong môi trường ẩm ướt, đất bẩn hoặc khu vực có chất thải gia cầm tích tụ lâu ngày.
Bệnh thường xuất hiện trong hai trường hợp:
- Bệnh tự phát trong trại, chủ yếu gặp ở gà trên 3 tuần tuổi.
- Bệnh xâm nhập từ bên ngoài vào trại, gây nhiễm trên gà ở mọi lứa tuổi.
Mặc dù vi khuẩn P. multocida dễ bị tiêu diệt bởi ánh nắng, không khí khô hoặc thuốc sát trùng nhẹ, nhưng nếu môi trường ẩm ướt và kém vệ sinh, mầm bệnh có thể tồn tại lâu và sinh sôi nhanh.
Con đường lây lan của bệnh tụ huyết trùng
Theo tham khảo từ những người tham gia đá gà tr88, vi khuẩn gây bệnh dễ dàng lây từ gà bệnh sang gà khỏe thông qua:
- Đường hô hấp: gà hít phải khí dung chứa dịch tiết từ mũi, miệng, mắt của gà bệnh.
- Đường tiêu hóa: ăn phải thức ăn, nước uống nhiễm mầm bệnh.
- Tiếp xúc gián tiếp: thông qua máng ăn, nước, chất độn chuồng hoặc dụng cụ chăn nuôi bị nhiễm khuẩn.
Sau khi xâm nhập, vi khuẩn cư trú ở niêm mạc đường hô hấp và máu, gây nhiễm trùng huyết, tụ máu nhiều cơ quan và làm gà chết nhanh nếu không điều trị.
Triệu chứng thường thấy khi gà mắc tụ huyết trùng
Thời gian ủ bệnh dao động từ 1–9 ngày. Bệnh diễn tiến theo ba thể:
Thể quá cấp tính: Gà chết đột ngột, không có triệu chứng rõ ràng. Nếu có, chỉ là biểu hiện ủ rũ trong thời gian ngắn 1–2 giờ.
Thể cấp tính:
- Gà ủ rũ, bỏ ăn, sốt cao 42–43ºC.
- Chảy nước nhớt có bọt hoặc máu ở mũi, miệng.
- Đi lại chậm, xù lông, thở khó.
- Tiêu chảy cấp: phân trắng rồi chuyển sang sẫm, có dịch nhầy.
- Tỷ lệ chết có thể lên tới 50% sau 24–72 giờ.
Thể mạn tính:
- Gà chậm lớn, sụt cân, mào và tích sưng phù.
- Viêm khớp, đi lại khó khăn.
- Viêm kết mạc mắt, chảy nước mắt liên tục.
- Tiêu chảy kéo dài, phân vàng.
- Một số trường hợp có biểu hiện thần kinh, vẹo cổ.
Bệnh tích khi mổ khám gà chết do tụ huyết trùng
Khi mổ khám, có thể thấy các dấu hiệu điển hình:
- Da tím tái, cơ bắp tím bầm.
- Dưới da có dịch keo nhầy.
- Tim sưng, bao tim có dịch vàng, xuất huyết và mỡ vành tim thâm đen.
- Phổi thâm đen, viêm phổi thùy, chứa dịch nhớt pha bọt hồng.
- Gan sưng to, có nhiều chấm hoại tử màu vàng nhạt.
- Lách tụ máu, hơi sưng.
- Gà mái đang đẻ có thể bị vỡ buồng trứng, viêm ống dẫn trứng.
- Khớp sưng to, dịch khớp đục màu xám.
Biện pháp phòng bệnh tụ huyết trùng ở gà
Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh. Bà con nên áp dụng tổng hợp các biện pháp sau:
Phòng bệnh bằng vaccine
- Sử dụng vaccine vô hoạt cho gà từ 25 ngày tuổi trở lên.
- Tiêm dưới da hoặc tiêm bắp, liều 1 mL/con.
- Thời gian miễn dịch kéo dài khoảng 6 tháng.
Tăng cường dinh dưỡng và sức đề kháng
Cung cấp đầy đủ vitamin, khoáng chất, men tiêu hóa để tăng cường hệ miễn dịch, đặc biệt trong các giai đoạn gà dễ stress như thay đổi thời tiết, vận chuyển, úm gà con.
Giữ vệ sinh chuồng trại, cắt đứt nguồn lây
- Cách ly gà mới nhập ít nhất 30 ngày.
- Loại bỏ hoặc tách đàn gà bệnh.
- Khử trùng chuồng trại thường xuyên 1–2 lần/tuần.
- Thay chất độn chuồng, đảm bảo chuồng thông thoáng và khô ráo.
- Thức ăn – nước uống phải sạch, không ẩm mốc.
Cách điều trị khi gà mắc tụ huyết trùng
Điều trị hiệu quả phụ thuộc vào việc phát hiện sớm và tuân thủ đúng phác đồ.
- Vệ sinh – sát trùng: phun thuốc sát trùng toàn bộ chuồng, tiêu độc dụng cụ chăn nuôi.
- Dùng kháng sinh: một số nhóm kháng sinh thường dùng gồm:
- Amoxicillin
- Enrofloxacin
- Oxytetracyclin
- Chlortetracyclin
- Streptomycin
- Các thuốc Sulfamid
- Bổ trợ và phục hồi: bổ sung vitamin, men tiêu hóa, chất điện giải và các hợp chất hỗ trợ gan – thận (như sorbitol, amino acid).
Lưu ý: Khi đã có gà chết nhiều, bà con nên thông báo thú y địa phương để tiến hành kiểm tra, hướng dẫn xử lý ổ dịch đúng quy định.
Bệnh tụ huyết trùng ở gà là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu bà con nắm vững nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng – điều trị phù hợp. Duy trì vệ sinh chuồng trại, tiêm vaccine đúng lịch và chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ sẽ giúp đàn gà khỏe mạnh, hạn chế thiệt hại kinh tế. Việc quan sát sớm các biểu hiện bất thường và xử lý kịp thời là chìa khóa bảo vệ đàn gà trước nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
